Παρατηρείται κυρίως τη νύχτα και είναι μία από τις βασικές αιτίες της αϋπνίας που αντιμετωπίζουν κυρίως οι γυναίκες μετά από κάποια ηλικία. Πρόκειται για το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών που προκαλεί μία δυσάρεστη αίσθηση στα πόδια αναγκάζοντας τον ασθενή να τα τινάζει και να τα κουνάει για να ανακουφιστεί.

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (restless legs syndrome) είναι μία κατάσταση που αφορά αρκετούς ανθρώπους που όμως συχνά δεν αναφέρουν το πρόβλημα στον γιατρό τους, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία αλλά και να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το ποσοστό των ανθρώπων που υποφέρουν από το εν λόγω σύνδρομο. Υπολογίζεται ότι μπορεί το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών – που συγκαταλέγεται στις νευρολογικές διαταραχές- να αφορά ακόμα και το 5 με 10% του πληθυσμού. Συνήθως μάλιστα οι ασθενείς είναι ηλικιωμένοι και στην πλειοψηφία τους γυναίκες.

Πώς θα το αναγνωρίσουμε;

Τα συμπτώματα του συνδρόμου αφορούν κυρίως τα πόδια και σπανιότερα τα χέρια, ή το υπόλοιπο σώμα. Τα πόδια –κυρίως οι κνήμες- είναι σαν να μουδιάζουν και να μυρμηγκιάζουν, να καίνε, να πονάνε και να έχουν την έντονη διάθεση να κινηθούν… Συνήθως η συγκεκριμένη αίσθηση προκύπτει στη διάρκεια της νύχτας, όταν ο ασθενής ξαπλώνει στο κρεβάτι για να ξεκουραστεί. Το αποτέλεσμα είναι ο άνθρωπος να πετάγεται, τεντώνεται και να νοιώθει ότι πρέπει να κινηθεί και να περπατήσει, ώστε να ανακουφιστεί. Ακριβώς επειδή τα συμπτώματα από το σύνδρομο των ευαίσθητων ποδιών χειροτερεύουν το βράδυ είναι πιθανό να δημιουργούν προβλήματα με τον ύπνο των ασθενών οι οποίοι –όπως είναι λογικό- στη διάρκεια της ημέρας νοιώθουν νυσταγμένοι και δεν μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά.

Τι το προκαλεί;

Όπως συμβαίνει και με τα περισσότερα νευρολογικά σύνδρομα οι αιτίες για το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών δεν είναι ξεκάθαρες. Μπορεί να υπάρχει κάποιο γενετικό υπόβαθρο, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπτώματα ξεκινούν νωρίς, συχνά πριν τα 40. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά να εξαφανιστεί. Οι ειδικοί θεωρούν ότι γενικά παίζει ρόλο η κληρονομικότητα και πως η αιτία βρίσκεται στον εγκέφαλο και στο νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνισή του είναι η έλλειψη σιδήρου, οι ασθένειες των νεφρών, διάφορα φάρμακα (π.χ. κάποια αντικαταθλιπτικά κ.ά.), άλλες νευρολογικές ή αυτοάνοσες ασθένειες, ο καφές, το αλκοόλ και το τσιγάρο.

Προσοχή: Υπάρχουν και άλλες παθήσεις που μοιάζουν ή μπερδεύονται με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (π.χ. κράμπες) αλλά αυτές προκαλούν και πόνο που δεν περνάει με την κίνηση.

Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών;

Δυστυχώς δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη θεραπεία που αν ακολουθήσει ο ασθενής μετά θα σταματήσει να τον απασχολεί το σύνδρομο. Οι ειδικοί λένε ότι βοηθάει ένας υγιεινός τρόπος ζωής με γυμναστική (που είναι σημαντικό να συμπεριλαμβάνει και ασκήσεις stretching), χωρίς όμως υπερβολική γυμναστική κυρίως κοντά στον ύπνο, η αποφυγή του αλκοόλ, του καφέ και του τσιγάρου, το μασάζ στα κάτω άκρα ή και κάποιες ειδικές συσκευές, σαν επίδεσμοι που σφίγγουν τα πόδια, που κάποιοι ισχυρίζονται ότι τους έχουν βοηθήσει, και τα συμπληρώματα μαγνησίου και σιδήρου. Υπάρχει και η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής σχετικά με την οποία μπορεί να αποφασίσει μόνο ο γιατρός. Αυτή περιλαμβάνει ντοπαμινεργικά φάρμακα, βενζοδιαζεπίνες, ήπια οπιοειδή, αντιεπιληπτικά, παυσίπονα, σπασμολυτικά κ.ά. Καλό είναι όμως να έχουμε υπόψη μας ότι ενώ μπορεί στην αρχή τα φάρμακα να φαίνονται βοηθητικά στη συνέχεια ενδεχομένως να χρειάζονται αλλαγή ή και να μην είναι καθόλου επαρκή.

Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, Παθολόγος – Κλινικός φαρμακολόγος.