«Σαν να περιβάλει το μυαλό μου ένα σύννεφο ομίχλης.» Η τρικυμία εν κρανίω είναι μία έκφραση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία αίσθηση μειωμένης ικανότητας αντίδρασης και ετοιμότητας. Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτήν την τρικυμία;

Πιθανώς το έχουμε νοιώσει όλοι, λιγότερο ή περισσότερο. Πρόκειται για ένα αίσθημα που μας κάνει να νοιώθουμε ότι περπατάμε μέσα σε μία πυκνή ομίχλη και κατ’ επέκταση δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις, να συγκεντρωθούμε, να θυμηθούμε τα πάντα ξεκάθαρα, να φέρουμε σε πέρας τις καθημερινές μας υποχρεώσεις ακόμα… Νοιώθουμε σαν να μην είμαστε όπως πριν, σαν να είμαστε λιγότερο παραγωγικοί, δημιουργικοί, αποφασιστικοί… Αν και πρόκειται για ένα πρόβλημα που περιγράφουν πολλοί άνθρωποι δεν αποτελεί ιατρικό όρο, αλλά οι γιατροί προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν κατά περίπτωση. Δυστυχώς δεν είναι πάντα εύκολο να βρεθεί η αιτία πίσω από αυτήν την αίσθηση, οπότε και είναι συχνά δύσκολο να αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά.

Ας δούμε τι μπορεί να φταίει:

*Φάρμακα. Είτε από μόνα τους, είτε σε συνδυασμό. Μπορεί να πρόκειται για φάρμακα που συνταγογραφούνται για τη σταθεροποίηση της διάθεσης, για την αντιμετώπιση προβλημάτων ύπνου, για την υπέρταση ή την υψηλή χοληστερίνη κ.ά. Συνήθως αυτή η κατάσταση προκύπτει στην αρχή που ξεκινάμε το φάρμακο και μέχρι να το συνηθίσουμε. Αν παρατηρήσουμε όμως κάποιο τέτοιο σύμπτωμα, που διαρκεί (για κάποιες εβδομάδες) αφού έχουμε ξεκινήσει / αλλάξει κάποιο φάρμακο είναι σκόπιμο να το αναφέρουμε στον γιατρό μας ώστε να διερευνήσει τι μπορεί να γίνει προκειμένου να βοηθηθούμε.

*Προβλήματα ύπνου. Είναι προφανές –και το έχουμε βιώσει όλοι- ότι όταν δεν κοιμόμαστε καλά και αρκετά και όταν αυτή η κατάσταση της αϋπνίας και του κακού ύπνου διαρκεί, επηρεάζεται η σκέψη μας και η κατάσταση του μυαλού μας.

*Προβλήματα ψυχιατρικής φύσης. Οι διαταραχές της διάθεσης, όπως είναι η κατάθλιψη, το υπερβολικό άγχος κ.α. μπορεί να προκαλούν αυτήν την αίσθηση της ύπαρξης «ομίχλης» στο μυαλό μας. Αυτό βέβαια μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη ύπνου, την οποία συχνά προκαλούν τα ψυχιατρικά προβλήματα ή και στα φάρμακα που μας δίνει ο ψυχίατρός μας για να αντιμετωπίσουμε κάποια ψυχική διαταραχή.

*Χρόνιες ασθένειες. Για λόγους που δεν έχουν πλήρως κατανοηθεί το αίσθημα της «ομίχλης» στον εγκέφαλο συνδέεται με κάποιες ασθένειες, όπως είναι η ινομυαλγία, η ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.ά. Πιθανώς ευθύνεται η έλλειψη ύπνου που συμβαδίζει με τις χρόνιες ασθένειες και που επηρεάζει σαφώς την καθαρότητα της σκέψης μας. Επιπλέον, πολλές χρόνιες ασθένειες σχετίζονται με τον υψηλό δείκτη φλεγμονής, που επίσης σχετίζεται με τις γνωστικές ικανότητες.

*Προβλήματα του θυρεοειδούς. Κυρίως η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Χασιμότο επηρεάζει όταν ο θυρεοειδής δεν είναι καλά ρυθμισμένος την εγκεφαλική λειτουργία.

*Η κακή διατροφή. Το φαγητό είναι η τροφή τόσο του σώματος όσο και του μυαλού μας. Όταν λοιπόν δεν τρεφόμαστε καλά και αρκετά μπορεί να επηρεαστεί και ο εγκέφαλός μας. Έλλειψη βιταμινών, όπως εκείνες του συμπλέγματος Β ή D ή έλλειψη σε ω3 λιπαρά οξέα αλλά και άλλα στοιχεία όπως τα ω-3 μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τη γνωστική μας ικανότητα.

Πώς μπορούμε να λειτουργούμε παρά την… ομίχλη

Το να βρούμε τι φταίει για την κατάσταση στην οποία είναι το μυαλό μας και να το διορθώσουμε είναι φυσικά πολύ σημαντικό. Παρ’ όλα αυτά, μερικές φορές αυτή η διαδικασία της διερεύνησης μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο ή από την άλλη πλευρά μπορεί να γνωρίζουμε τι μας προκαλεί αυτήν την κατάσταση και να μην μπορούμε να αναστρέψουμε την κατάσταση, τουλάχιστον όχι τελείως. Έτσι, είναι σκόπιμο να μάθουμε να λειτουργούμε έστω και μέσα σε αυτήν την κατάσταση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε αυτές τις περιπτώσεις παίζει ρόλο ο καλός ύπνος και η ξεκούραση του εγκεφάλου. Από την άλλη πλευρά, βοηθητική είναι και η εξάσκηση. Άλλωστε, όσο πιο εκπαιδευμένος είναι ο εγκέφαλός μας τόσο καλύτερα λειτουργεί και αποδίδει. Εκτός όμως από την πνευματική εξάσκηση και η σωματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει το μυαλό μας να σκέφτεται πιο καθαρά. Σημαντικές είναι και οι λίστες. Ειδικά σε φάσεις που δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε το να κάνουμε λίστες μπορεί να αποδειχτεί πολύ βοηθητικό. Κάθε φορά που θα ολοκληρώνουμε κάτι, μπορούμε να το σβήνουμε από τη λίστα και έτσι να δίνουμε στον εαυτό μας και στον εγκέφαλό μας την ικανοποίηση ότι τα πάμε καλά με τις υποχρεώσεις μας και ότι προχωράμε προς την ολοκλήρωσή τους.

Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, Κλινικός φαρμακολόγος – Παθολόγος