Ποιοι ανήκουν στη «γενιά σάντουιτς»; Άνθρωποι παγιδευμένοι ανάμεσα στους ηλικιωμένους γονείς τους, που χρειάζονται και ζητάνε βοήθεια και στα νεαρά και συχνά ανεύθυνα και απαιτητικά παιδιά τους. Συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες σε αυτήν την κατάσταση, κάποιες φορές όμως φταίνε και οι ίδιοι που δεν βάζουν όρια.
Έχουμε ίσως ακούσει μέχρι τώρα για το «παιδί σάντουιτς», ήρθε η ώρα να ακούσουμε και για τη «γενιά σάντουιτς» που φυσικά καμία σχέση δεν έχει με το φαγητό, αλλά με το σε ποιο σημείο της ζωής τους, στο οποίο βρίσκονται τα μέλη της. Αναρωτιέστε τι εννοούμε; Οι άνθρωποι που απαρτίζουν τη «γενιά σάντουιτς» βρίσκονται ανάμεσα στη φροντίδα των ηλικιωμένων γονιών τους και των παιδιών τους, που είτε είναι ακόμα σχετικά μικρά και χρειάζονται τη φροντίδα και την προσοχή των γονιών τους, είτε, -όπως είναι και το πιο συνηθισμένο- αν και έχουν μεγαλώσει, για διάφορους λόγους, κυρίως οικονομικούς, δεν μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν και να απομακρυνθούν από τη γονεϊκή παρουσία. Πρώτη φορά ο εν λόγω όρος: «γενιά σάντουιτς» εισήχθη το 1981 και συνδυάστηκε αργότερα, μετά το 2000, με τη «γενιά boomerang», που αφορά σε ενήλικα παιδιά που επιστρέφουν στο σπίτι του γονιού ή των γονιών τους, κάποιες φορές φέρνοντας μαζί και τα δικά τους παιδιά, τα εγγόνια δηλαδή, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης. Όπως καταλαβαίνουμε στην Ελλάδα δεν μιλάμε συνήθως για παιδιά που επιστρέφουν, αλλά για «παιδιά» 30, 40 ή και 50 ετών που δεν έφυγαν ποτέ από το πατρικό τους.
Πώς προέκυψε η «γενιά σάντουιτς»;
Υπάρχουν κάποιοι λόγοι πίσω από τη δημιουργία της «γενιάς σάντουιτς». Αυτοί έχουν να κάνουν με διάφορους παράγοντες, όπως το γεγονός ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, οπότε οι ηλικιωμένοι παππούδες και γιαγιάδες έχουν για περισσότερο καιρό την ανάγκη των ενήλικων, και συχνά επίσης όχι και τόσο νέων, παιδιών τους. Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας είναι τα οικονομικά προβλήματα. Οι νέοι δυσκολεύονται να συντηρήσουν δικό τους σπίτι και καταφεύγουν συχνά στην οικογενειακή εστία ζητώντας την υποστήριξη των γονιών ή και των παππούδων ακόμα. Συχνά δε αυτή η στήριξη δεν είναι μόνο οικονομική και πρακτική, αλλά και ψυχολογική και συναισθηματική αφού οι νέοι νοιώθουν λιγότερο δυνατοί για να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της σύγχρονης ζωής και καθημερινότητας και χρειάζονται την υποστήριξη των γονιών τους. Από την άλλη πλευρά και οι ίδιοι οι γονείς είτε δεν γνωρίζουν πώς να πούνε όχι και να βάλουν όρια, είτε ευχαριστιούνται –ακόμα κι αν δεν το παραδέχονται- να έχουν την παρέα και την παρουσία των παιδιών τους, αφού έτσι και οι ίδιοι νοιώθουν χρήσιμοι και πιθανώς νεότεροι. Τέλος, όσο περνάνε τα χρόνια οι άνθρωποι κάνουν παιδιά και δημιουργούν οικογένεια όλο και μεγαλύτεροι. Τι σημαίνει αυτό; Μεγαλύτεροι γονείς με νέα παιδιά, που τους έχουν ανάγκη, ενώ παράλληλα τους χρειάζονται και οι ηλικιωμένοι παππούδες.
Τα προβλήματα που δημιουργούνται
Οι φροντιστές, που και οι ίδιοι δεν βρίσκονται πια στην πρώτη νιότη (συχνά είναι από 50 ως και 70 ετών ακόμα), αντιμετωπίζουν ανασφάλεια, μεγάλη ψυχολογική πίεση και στρες, που μπορεί να τους οδηγήσουν ακόμα και στην κατάθλιψη. Επιπλέον, νοιώθουν σωματική κούραση και οικονομική πίεση και ανασφάλεια αφού συχνά χρειάζεται να συντηρούν ή να βοηθούν οικονομικά τόσο τα ενήλικα παιδιά τους, όσο και τους γονείς τους που ανήκουν στην Τρίτη Ηλικία και έχουν άλλου είδους ανάγκες (χρειάζονται π.χ. κάποιον φροντιστή, νοσοκόμο ή γηροκόμο να τους βοηθά).
Οδηγός επιβίωσης
Είναι προφανές ότι τα μέλη της «γενιάς σάντουιτς» πρέπει να βρουν έναν τρόπο, ώστε να μην καταρρεύσουν σωματικά και ψυχικά, να υποστηρίξουν όλους τους γύρω τους, να βοηθήσουν τα παιδιά τους να «ενηλικιωθούν» και να ανεξαρτητοποιηθούν, αλλά και οι ίδιοι να βρουν τη χαρά και την ευτυχία στη ζωή τους παρά τα όποια προβλήματα. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους ανθρώπους αυτούς να μιλάνε για τα όσα νοιώθουν, να ζητάνε βοήθεια όταν την έχουν ανάγκη, να λένε όχι όταν νοιώθουν ότι δεν μπορούν άλλο και να μάθουν να φροντίζουν και τον εαυτό τους εκτός από όλους τους άλλους. Πρακτικά βοηθάνε οι οικογενειακές συναντήσεις, οι ξεκάθαροι ρόλοι, ευθύνες και υποχρεώσεις κάθε μέλους της οικογένειας, το συγκεκριμένο πρόγραμμα, το μοίρασμα όσων πρέπει να γίνουν σε όλα τα μέλη της οικογένειας και βέβαια ο καλός προγραμματισμός.
Όσον αφορά στο οικονομικό κομμάτι χρειάζεται όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι ζούμε σε μία οικονομική κρίση στην οποία δεν είναι δυνατό να περιμένουμε μόνο από τους άλλους. Ειδικά τα παιδιά θα πρέπει να προσπαθούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις με τη δουλειά τους και να μην περιμένουν από τους γονείς τους μόνο οικονομική στήριξη.
